 |
 |
 |
 |
 |
 |
||||
 |
 |
 |
 |
||||
 |
 |
 |
 | ||||
|
|
სამეცნიერო-საზოგადოებრივი
ჟურნალი რეზიუმე ახალი პრიორიტეტები
ილია თავბერიძე სამხრეთ საქართველოს კვლევის საქმეში უდიდესი დამსახურება მიუძღვის დიდ ქართველ მამულიშვილს, საქართველოს ეკლესიის მიერ წმინდანად შერაცხილ ექვთიმე თაყაიშვილს (ღმრთისკაცს). მეცნიერმა ისტორიული ბედუკუღმართობით განაწამებ ამ მხარეში სამი ექსპედიცია მოაწყო. 1902, 1907 და 1917 წლების ექსპედიციები ყველაზე ნაყოფიერი იყო ტაო-კლარჯეთის შესწავლის საქმეში. ამ ექსპედიციებმა შექმნეს მთელი ეპოქა სამხრეთ საქართველოს ისტორიული ძეგლების, ეკლესია-მონასტრების, ციხე-სიმაგრეების, წარწერების, არქიტექტურის, ეპიგრაფიკის, ქვითმქანდაკებლობის და კედლის მხატვრობის ისტორიის მეცნიერულ კვლევაში. 1921 წლის 13 ოქტომბერს, ყარსის ხელშეკრულებით საბჭოთა ხელისუფლების მიერ საქართველოს ამ რეგიონების თურქეთის შემადგენლობაში გადაცემის გამო, შემდგომი ათწლეულობის მანძილზე, შეუძლებელი გახდა ჩვენი ისტორიისათვის ასე მნიშვნელოვანი მხარის, ტაო-კლარჯეთის კვლევა-ძიება. ქართველი მეცნიერების ნაშრომები შემდგომში ძირითადად ექვთიმე თაყაიშვილის და ნიკო მარის მემკვიდრეობას ეყრდნობოდა.
ვახტანგ ბერიძე წიგნი მიძღვნილია გამოჩენილი ქართველი მხატვრის ნიკო ფიროსმანაშვილის (1862–1918) შემოქმედებისადმი. ფიროსმანაშვილს არ მიუღია სპეციალური სამხატვრო განათლება, მაგრამ თავისი დიდი ნიჭის წყალობით მან ხელოვნების მაღალი ნიმუშები, საკუთარი მხატვრული სამყარო შექმნა. მისი თემატიკა მრავალფეროვანი იყო: ქართული სოფლის ცხოვრება, პორტრეტი, ნატურმორტი, ანიმალისტური ჟანრი, განსაკუთრებული ადგილი ეჭირა მის შეოქმედებაში ძველი თბილისის მკვიდრთა ასახვას, ქეიფის სცენებს, მან დაგვიტოვა სხვადასხვა სოციალური ფენის წარმომადგენელთა მთელი გალერეა.
გვანცა კოპლატაძე მიზეზი, რომლითაც საუკუნეთა განმავლობაში მტრებით გარემოცულმა ისეთმა პატარა ქვეყანამ, როგორიც საქართველოა, ეროვნული თვითმყოფადობა შეინარჩუნა, იმ მაღალ სულიერ კულტურაში უნდა ვეძებოთ, რომელიც ქართველმა ერმა, მიუხედავად განუწყვეტელი თავდაცვითი ბრძოლებისა, თავისი არსებობის განმავლობაში შექმნა. როგორც ჩანს, კულტურის მნიშვნელობა ერის გადარჩენის საქმეში კარგად ესმოდა ედუარდ შევარდნაძეს, ჯერ კიდევ მაშინ, როცა ის საქართველოს რესპუბლიკას, როგორც კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი, მართავდა. ამაზე მეტყველებს ის საოცარი აღმავლობა, რასაც მე-20 საუკუნის 70-იანი და 80-იანი წლების დასაწყისის საქართველოში სულიერი კულტურის თითქმის ყველა სფერო განიცდიდა და რაც სწორედ მისი უშუალო ხელშეწყობითა და მფარველობით ხორციელდებოდა, როგორც ამას თავად კულტურის გამოჩენილი მოღვაწენი ადასტურებენ.
გულბაათ რცხილაძე სტატიის ავტორი განიხილავს პარლამენტის მიერ ქვეყნის საგარეო-პოლიტიკურ კურსთან დაკავშირებით მიღებულ რეზოლუციას და გამოყოფს პარლამენტარიზმისათვის ამგვარი არასტანდარტული გადაწყვეტილების მიღების მიზეზებს. აღნიშნულია როგორც შიდაპოლიტიკური კონიუნქტურის, ისე საგარეო ჩარევის ფაქტორები.
ბონდო არველაძე ქართული და სომხური ისტორიული წყაროების საფუძველზე ავტორი ასკვნის, რომ წმიდა დედოფალი შუშანიკი (V ს.), ასული ცნობილი მხედართმთავრის ვარდან მამიკონიანისა, ეროვნებით ქართველი იყო.
მამუკა ცუხიშვილი 1907 წლის 30 აგვისტოს (ახ. სტ. 12 სექტემბერს) წიწამურთან შეწყდა საქართველოს ისტორიის ერთი უდიდესი ეპოქის მაჯისცემა. იქ მოკლეს ილია ჭავჭავაძე და მასთან ერთად იაკობ თარაშვილი, რომელიც ილიას ცხოვრების ბოლო წლების განუყრელი თანამგზავრი და შვილობილი იყო. იაკობმა თავისი ხანმოკლე, მაგრამ გმირული ცხოვრებით, საქართველოს სახელოვან რაინდთა შორის საპატიო ადგილი დაიმკვიდრა.
ვალერიან მაჭარაძე გეორგიევსკის ტრაქტატის ძალით ქართლ-კახეთის სამეფო ნებაყოფლობით შევიდა რუსეთის მფარველობაში. ეს იყო პირველი ორმხრივი საერთაშორისო ხელშეკრულება რუსეთ-საქართველოს მრავალსაუკუნოვანი ურთიერთობის ისტორიაში. ამ აქტით ქართლ-კახეთის მეფე ერეკლე II "სახელითა თჳსითა, მემკჳდრეთა და მენაცულეთა თჳსთა დღესასწაულობით" აცხადებდა, რომ ამიერიდან სამუდამოდ უარს ამბობდა, ეცნო ირანის ან რომელიმე სხვა სახელმწიფოს მეთაურის უზენაესი ხელისუფლება, გარდა რუსეთისა, ხოლო რუსეთი ვალდებულებას იღებდა, დაეცვა ქართლ-კახეთი გარეშე მტრებისაგან და ეზრუნა მისთვის მტრის მიერ მიტაცებული მიწების დაბრუნებისათვის, რომელიც ქართველი მეფის მფლობელობაში უნდა დარჩენილიყო.
თინა იველაშვილი დღეს დაკარგულ ისტორიულ ტერიტორიაზე ქართული კულტურის ძეგლების განადგურებას მივტირით და მხედველობიდან გვრჩება საქართველოში არსებული არაერთი ისტორიული ძეგლი, რომელიც ჩვენს თვალწინ იქცევა და ნადგურება. მათ შორისაა ერთ–ერთი უდიდესი ისტორიული ქრისტიანული სალოცავი _ აწყურის ღმრთისმშობლის ტაძარი.
ბორის დარჩია სტატიაში ნაჩვენებია, რომ ძველად, წინააღმდეგ ახლანდელი ვითარებისა, ბაილეთი გრძელდებოდა მდინარე სუფსის მარჯვენა მხარესაც, სადაც დღევანდელი ჯუმათისა და სილაურის შესაყარზე, გურიელის სასახლის წინ, მდებარეობდა ბაილეთის ეკლესია. იგი დაანგრიეს გასული საუკუნის 50-იანი წლების ბოლოს.
შოთა მირიანაშვილი წერილში დაზუსტებულია, რომ ილია ჭავჭავაძის პოემა "განდეგილში" აღწერილია კავკასიონის მთებში არა გერგეტისა და აბანოს მყინვარების გამყოფ ნაცარქედზე აგებული მონასტერი, რომელიც ნანგრევების სახითაა შემორჩენილი, არამედ კლდოვანი ბასტიონის ცენტრში, დაახლოებით 4100 მ-ის სიმაღლეზე, ნაკვეთი მღვიმე. აღსანიშნავია, რომ ილიას მიერ მოცემული აღწერილობა ზუსტად ემთხვევა რეალობას.
გრანი ქავთარია კალიგულას არაადამიანურ ქმედებათა ღირსეული მემკვიდრე იყო მისი დისწული ლუციუს დომიციუს აგენობარბი _ იმპერატორი ნერონი. ბიძის მსგავსად, სახელმწიფო პოლიტიკა არც მას აინტერესებდა. თუ კალიგულა თვლიდა, რომ ღმერთი იყო, ნერონს მიაჩნდა, იყო ღვთაებრივი მსახიობი და მომღერალი. მის სამოქმედო ასპარეზს ამფითეატრი წარმოადგენდა. ნერონის სისხლიან რეჟიმს მრავალი უდანაშაულო ადამიანი შეეწირა. მის არაადამიანურ ქმედებათა შორის განსაკუთრებით აღსანიშნავია პირველ ქრისტიანთა მიმართ გამოვლენილი მხეცური ბოროტება. რომის ისტორიაში ნერონი სისხლისმსმელი ურჩხულის სახელით დარჩა.
|