სამეცნიერო-საზოგადოებრივი ჟურნალი
„სამი საუნჯე“N4(6), 2012

რეზიუმე

ვახტანგ ბერიძე
ნიკო ფიროსმანაშვილი

გვანცა კოპლატაძე
სულიერი მახვილი  

გიორგი გოგოლაშვილი
ღვაწლი და წუთისოფელი იაკობ გოგებაშვილისა

იაკობ გოგებაშვილის ცხოვრების გზა – ეს იყო თავდადებული შრომისა და შეუპოვარი ბრძოლის გზა, ეს იყო ერისა და ქვეყნისათვის თავშეწირული მოღვაწის გზა, ნამდვილი წმინდანის გზა.
იაკობ გოგებაშვილის შეგნებული ცხოვრება შეიძლება ორ ეტაპად წარმოვიდგინოთ: საანბანე სახელმძღვანელოს – “დედაენის” – შექმნამდე და “დედა-ენის” შექმნის შემდეგ. და მთელი ეს გზა, ერთი მხრივ, წინააღმდეგობათა, დაპირისპირებათა, იმედგაცრუებათა და, მეორე მხრივ, გამარჯვებათა, წარმატებათა გრძელი გზაა. იმდენად დიდი იყო წინააღმდეგობანი, დაპირისპირებანი, იმედგაცრუებანი, რომ იაკობის ადგილზე სხვას შეიძლება ან დასახული მიზნისათვის ეღალატა, ანდა პოზიცია შეეცვალა; მაგრამ იმდენად შთამბეჭდავი იყო გამარჯვებები, წარმატებები,  იმდენად დიადი – მიზანი, იაკობი ვერ გატეხა წინააღმდეგობებმა და სიცოცხლის ბოლომდე ერთგული დარჩა დასახული მიზნისა და არჩეული გზისა.

ბორის დარჩია
ფორმალისტური ლიტერატურული მიმდინარეობები
და კლასიკური ქართულილი ტერატურა

ინეზა იამანიძე
განათლებადა XXI საუკუნე  

სტატიის მიხედვით, საქართველოში განათლების ხარისხის დაცემის მიზეზი არის არა განათლების სისტემა, პედაგოგიური კოლექტივები და ხელმძღვანელი რგოლები, არამედ საქართველოს კანონი “ზოგადი განათლების შესახებ”, რომლითაც სრულიად უგულველყოფილია არატიპური სკოლები. დამატებითი განათლების ქსელების შექმნა და დამატებითი განათლების მიცემა იკრძალება, და თანაც არა ერთი მუხლით. გამომდინარე აქედან, ავტორის აზრით, კანონში შესატანია ცვლილებები. არის საკითხები, რომლებიც დახვეწასა და სრულყოფას მოითხოვს, რათა უმოკლეს ვადაში კანონით შეიქმნას ის მექანიზმები, რომელიც უზრუნველყოფს ხელმისაწვდომ ხარისხიან განათლებას ყველა მოსწავლისათვის, მათი ადაპტაცის მიზნით სწრაფად ცვალებად სამყაროში.

ანზორ თოთაძე
შავი ლაქა საქართველოს ისტორიაში

კავკასიის საერთაშორისო უნივერსიტეტის დემოგრაფიული კვლევის ცენტრმა შეისწავლა სტუდენტების აზრი საპარლამენტო არჩევნებში “ქართული ოცნების” გამარჯვებასთან დაკავშირებით. საპარლამენტო არჩევნებში “ქართული ოცნების” გამარჯვება დადებითად შეაფასა გამოკითხული სტუდენტების (302 სტუდენტი) 78,8 პროცენტმა, ხოლო უარყოფითად – 5,3 პროცენტმა. რესპოდენტთა 15,9 პროცენტს გაუჭირდა პასუხის გაცემა. სტუდენტების დიდ უმრავლესობას იმედი აქვს, რომ “ქართული ოცნება” შეძლებს დაპირებების შესრულებას და ცხოვრება უკეთესობისკენ შეიცვლება. ამავე დროს, სტუდენტთა ასევე დიდი უმრავლესობის აზრით, “ნაციონალური მოძრაობის” მმართველობის პერიოდში ჩამოყალიბდა ავტორიტარული რეჟიმი; მნიშვნელოვანი საკითხები წყდებოდა ერთპიროვნულად, უშუალოდ პრეზიდენტის მიერ; ხელისუფლება გამიზნულად იჭერდა უდანაშაულო ადამიანებს, პატიმრების არნახული წამება ორგანიზებული იყო უშუალოდ ხელისუფლების მიერ, საქართველოს პრეზიდენტს ნანახი ჰქონდა პატიმართა წამების ამსახველი ვიდეო მასალა; საგრძნობლად იზღუდებოდა თავისუფალი სიტყვა და სხვ.
ყოველივე აღნიშნულის გამო სტუდენტთა უმრავლესობის აზრით (65,0 პროცენტი) “ნაციონალურმა მოძრაობამ” უნდა დატოვოს პოლიტიკური ასპარეზი.

თეიმურაზ მირიანაშვილი
სიმართლე საქართველო - რუსეთის ურთიერთობაზე
უკანასკნელი ხუთი საუკუნის განმავლობაში

სტატიაში უარყოფილია ვესტერნოფილების შეხედულებები,გამოხატული ცნობილ გამოთქმაში: “მე ვარ ქართველი და, მაშასადამე, ვარ ევროპელი”. ავტორი ასაბუთებს, რომ ქართველები არც გენეტიკურად, არც ეთნოკულტურის სულისკვეთებით არ ენათესავებიან არცერთ ევროპელ ერს, რასაც დასავლელი მეცნიერებიც აღიარებენ.
ავტორის აზრით, ისტორიულად ასევე არ დასტურდება ვესტერნისტთა მტკიცება, რომ საქართველო მუდამ ევროპისკენ და არა რუსეთისკენ მიისწრაფოდა. სტატიაში მოტანილი ფაქტები გვიდასტურებს, რომ XV საუკუნის (ბიზანტიის ერთმორწმუნე იმპერიის დამხობის) შემდეგ თითქმის ყველა ქართველი მეფე, საზოგადო თუ პოლიტიკური მორვაწე ცდილობდა ჩვენი ქვეყნის დაახლოებას რუსეთთან.
1801 წლის შემდეგ კი ყველაზე დიადი ქართველი პოლიტიკური მოაზროვნენი – ნ. ბარათაშვილი, დ. ყიფიანი, ი. გოგებაშვილი, ი. ჭავჭავაძე – უაღრესად დადებითად აფასებდნენ ერეკლე მეორის ისტორიულ გადაწყვეტილებას.

ნოდარ ლომოური
მოკრძალებულიმოგონებები

დღეს, როდესაც საქართველოს ხალხისადმი ოპოზიციაში მყოფი პრეზიდენტი ჰყავს და ვითარება ჯერ კიდევ რთულია, ხელისუფლებაში ღირსეული პიროვნების, ბიძინა ივანიშვილის მოსვლის შედეგად, გაჩნდა იმედი ამ ვითარების გამოსწორებისა. შემდგომი მოსალოდნელი სიძნელეების დაძლევისათვის უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება იმ საბედნიერო გარემოებას, რომ ერს სულიერ მოძღვრად ჰყავს სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი ილია II.
ავტორი აღწერს მის უწმიდესობასთან გაცნობის ამბავს და იმ მოულოდნელ შთაბეჭდილებას, რომელიც მასზე მომავალმა კათოლიკოს-პატრიარქმა თავისი ერუდიციითა და ეთიკურობით მოახდინა. სტატია ინტერესს იმ მხრივაც იწვევს, რომ ავტორი უშუალო მონაწილეა იმ სამეცნიერო-საეკლესიო დისპუტებისა, რომელიც კათოლიკოს-პატრიარქის ილია მეორის თაოსნობით საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალიის აღდგენას უძღოდა წინ.

გულბაათ რცხილაძე
სერბეთისა და საქართველოს ტრაგედია

სტატიაში მიმოხილულია კოსოვოში აშშ-სა და მისი მოკავშირეების მხრიდან ალბანური სეპარატიზმის უპირობო მხარდაჭერის მიზეზები – ერთი მხრივ, აშშ-ს სამხედრო სტრატეგია (სამხედრო ბაზების ათვისება, მათ შორის კოსოვოშიც – ბაზა ბონდსტილი), ასევე ალბანური ლობის საქმიანობა შეერთებულ შტატებში. დახასიათებულია ყოფილ იუგოსლავიასთან, კერძოდ, პრეზიდენტ მილოშევიჩთან და ზოგადად სერბ ხალხთან მიმართებაში, ჰააგის ტრიბუნალის მიკერძოვებული მიდგომა.
სტატიაში ხაზგასმით აღნიშნულია, რომ ნატოს მხრიდან იუგოსლავიის განადგურებამ და შემდგომში დასავლეთის მიერ კოსოვოს აღიარებამ, საქართველოს ტერიტორიალური მთლიანობის კონტექსტში სავალალო როლი შეასრულა. ”დასავლეთის მხრიდან კოსოვოს დამოუკიდებლობის არცნობის შემთხვევაში, არც რუსეთი აღიარებდა აფხაზეთსა და სამხრეთ ოსეთს” – ნათქვამია სტატიაში.  გარდა ამისა, სტატიაში აღნიშნულია, რომ ნატოს სამშვიდობო (იგივე ოკუპაციური) ჯარების მოქმედებები, რომლებმაც კოსოვოს ტერიტორიაზე დაუშვეს არაერთი მართლმადიდებლური ტაძრის დანგრევა და შებილწვა, გარკვეულწილად გვიხსნის დასავლეთის მხრიდან ნებისმიერი ანტიმართლმადიდებლური ძალების მხარდაჭერას სერბეთში, რუსეთსა თუ საქართველოში. “დასავლეთს დიდად არ აღელვებს ცალკე აღებული საქართველო, ცალკე აღებული სერბეთი ან თუნდაც ცალკე აღებული რუსეთი. მათ აღელვებთ მართლმადიდებლობა, როგორც სარწმუნოება და როგორც ევრაზიური იდენტურობის საფუძველი” – ასკვნის სტატიის ავტორი.

ბოდნო არველაძე
სომეხი მეზღაპრე მეცნიერები სააშკარაოზე

სტატიაში მიმოხილულია ახლახან ბაქოში გამოცემული ენციკლოპედიური ხასიათის საცნობარო კრებული “ფალსიფიკაციის დამანგრეველნი” (ტ. I, რუს. ენაზე), შემდგენელი და შესავლის ავტორია ფუად ახუნდოვი. მასში თავმოყრილია საკმაოდ ვრცელი ამონარიდები ამერიკელ, ევროპელ, რუს და ქართველ მეცნიერთა და საზოგადო მოღვაწეთა ნაშრომებიდან, რომლებშიც მხილებულია სომეხ მეცნიერთა მიერ ჩადენილი ფალსიფიკაცია და მეცნიერული თაღლითობანი. ეს კი მოიცავს ვრცელ პერიოდს, დაწყებული უძველესი ხანიდან – დღემდე.

ბონდო არველაძე
კუმურდო

სოფელი კუმურდო მდებარეობს ჯავახეთში, ახალქალაქიდან 14 კმ დაშორებით. აქ არის საეპიკოპოსო კათედრალი – კუმურდოს ტაძარი. იგი აიგო იოანე ეპისკოპოსის (კუმურდოელის) ინციატივით 964 წ. მასზე არსებული ქართული წარწერების მიხედვით ხუროთმოძღვარი იყო საკოცარი. კუმურდოს ტაძარი მისი არქიტექტურული მხატვრული სტილით და ხუროთმოძღვრული აღნაგობით არის ქართული კლასიკური არქიტექტურის ერთ-ერთი გამორჩეული ძეგლი. კუმურდოს საეპისკოპოსო ეპარქია ერთ-ერთი უძველესია ქართულ ეპარქიათა შორის. ეს ტაძარი, რომელსაც ორ ათეულზე მეტი ქართული სააღმშენებლო წარწერა ამკობს, ყოველგვარი დასაბუთების გარეშე სომეხმა მეცნიერმა სამველ კარაპეტიანმა სომხურ ტაძრად გამოაცხადა; მისი აშენების ინიციატორი ქართველი ეპისკოპოსი იოანე – სომეხ ჰოვჰანეს ეპისკოპოსად აქცია; ქართული არქიტექტურის ეს მშვენება სურბ-ჰამბარძუმის სახელობის სომხურ ტაძრად მონათლა.

თინა იველაშვილი
თეთრი გენოციდის განხორციელების მცდელობა საქართველოში

მამუკა ცუხიშვილი
“მიწა ხარ და მიწადცა მიიქცე”

გრანი ქავთარია
თეოდორ მომზენი

გრიგოლ რუხაძე
სანამ ერესი აღმოცენდება

ტატიაში გამოაშკარავებულია წმიდა მამათა თხზულებებიდან მოყვანილი ციტატების დამახინჯების შემთხვევები, რომლებიც პროფ. ე. ჭელიძის ნაწერებში გვხვდება. ამასთანავე, ავტორი გამოხატავს შეშფოთებას, რომელსაც ეკლესიის ზოგიერთი იერარქის მხრიდან სტატიაში მხილებული ავტორის კიდევ უფრო მეტი წახალისება იწვევს.